Kategoria: 3-12 miesięcy

Większość infekcji wieku dziecięcego wywoływana jest przez wirusy. Dolegliwościom towarzyszy często gorączka. O tym jak dokonywać pomiaru ciepłoty ciała i od ilu stopni powinno się temperaturę obniżać, przeczytasz w osobnych artykułach. Jedną z chorób, na którą rodzice powinni być wyczuleni jest opryszczkowe zapalenie jamy ustnej.

Co jest przyczyną choroby?

Dość popularny wirus Herpes, a konkretnie Herpes simplex 1(HSV1). Człowiek zakaża się nim najczęściej w dzieciństwie, a następnie przechodzi on w stan uśpienia. Warto pamiętać, że wirus jest zakaźny dla otoczenia, więc w razie wystąpienia objawów choroby powinno się unikać skupisk ludzkich, małych dzieci, kobiet ciężarnych.

Jakie są objawy opryszczkowego zapalenia jamy ustnej?

Wspomniany wirus u osoby dorosłej powoduje wystąpienie dobrze znanej opryszczki czerwieni wargowej. U dzieci, zwłaszcza jeśli to pierwszy incydent, zakażenie może wyglądać inaczej. Zmiany u malucha często zajmują całą jamę ustną. Pojawiają się pęcherzyki na czerwieni wargowej, wokół niej, ale również na dziąsłach i śluzówce policzków. Następnie dochodzi do ich pęknięcia i mogą powstawać bardzo bolesne nadżerki. Dziecko gorączkuje, jest osłabione, odmawia jedzenia i picia. Taki stan może trwać nawet 2 tygodnie (w tym czasie wirus wydzielany jest do śliny – niekiedy dłużej). Może również dojść do powiększenia węzłów chłonnych.

Jak pomóc dziecku?

Przede wszystkim warto udać się do lekarza, który zbada dziecko i potwierdzi rozpoznanie. Jeśli trafisz tam na wczesnym etapie infekcji a dziecko będzie miało ciężki przebieg, możliwe jest podanie leku przeciwwirusowego (acyklowiru), który złagodzi objawy. Na rynku dostępny jest on również w postaci zawiesiny, co umożliwia podanie nawet najmniejszym dzieciom.

Przebieg infekcji u małego dziecka może być naprawdę ciężki a objawy bardzo dokuczliwe. Dlatego pamiętaj o tym, że ogromne znaczenie ma tutaj leczenie objawowe. Jeśli dziecko gorączkuje, podajemy leki (paracetamol lub ibuprofen). Mają one również działanie przeciwbólowe, co w przebiegu tej konkretnej infekcji ma ogromne znacznie. Ból, który dziecko odczuwa, uniemożliwia przyjmowanie płynów i pokarmów. To drugie w okresie choroby nie jest takie ważne, ale dobre nawodnienie jest priorytetem. Jeśli możesz, wybierz lek działający dłużej i dodatkowo o działaniu przeciwzapalnym (ibuprofen). Będzie potrzebny najprawdopodobniej w pierwszych dobach infekcji.

Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe powinno się stosować w przeliczeniu na masę ciała dziecka. Wtedy mamy pewność, że będą skuteczne. Dodatkowo pamiętaj o nawadnianiu i uzupełniaj płyny za pomocą wody. Soki owocowe mogą nasilać nieprzyjemne odczucia w jamie ustnej. Raczej nie podajemy ciepłych płynów – chłodniejsze będą przez dziecko lepiej tolerowane.

Dozwolone jest oczywiście kamienie piersią, a także podawanie pokarmów, na które dziecko ma ochotę – najczęściej będą to te, o gładkiej fakturze, zmiksowane i lekko schłodzone.

Wiele wirusowych infekcji wieku dziecięcego przebiega z gorączką, ale są też takie, gdzie na pierwszy plan wysuwają się dolegliwości bólowe. Należy do nich właśnie opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, w którym należy pamiętać o skutecznym łagodzeniu bólu.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Pediatria tom 1-2 Wanda Kawalec, Ryszard Grenda, Marek Kulus PZWL Warszawa 2018, wyd.2
2. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016; antybiotyki.edu.pl

 

Dolegliwości bólowe, podwyższona ciepłota ciała, reakcja na szczepienie, na infekcję, a może na wyrzynające się zęby? W życiu małego dziecka znajdzie się kilka sytuacji, kiedy podanie leków może okazać się konieczne. Przyniesie ulgę, wspomoże proces leczenia, ale też pozwoli zmniejszyć lęk i ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych.

Leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych nie powinno się nadużywać, ale nie należy się ich również bać. Podajemy je wtedy, kiedy jest taka konieczność, gdy dziecko sygnalizuje dolegliwości bólowe albo gorączkuje powyżej 38°C.

Jakie leki przeciwgorączkowe powinny być w każdej domowej apteczce?

U dzieci najczęściej stosowanymi lekami przeciwbólowymi i zarazem przeciwgorączkowymi są: paracetamol i ibuprofen. Ibuprofen ma dodatkowe działanie przeciwzapalne, co w niektórych stanach chorobowych lub sytuacjach (np. przy zapaleniu ucha środkowego) jest bardzo istotne. Oba leki znajdują się na pierwszym szczeblu drabiny w terapii przeciwbólowej – stosujemy je jako pierwsze przy stłuczeniach, urazach, przy ząbkowaniu. Kiedy dodatkowo zależy nam na efekcie przeciwzapalnym to wybieramy ibuprofen.

Czy zawsze należy podać lek?

Leki podajemy tylko wtedy, kiedy są do tego wskazania. Jeśli dziecko odczuwa ból, który utrudnia mu funkcjonowanie, jest marudne, płaczliwe, niespokojne a niefarmakologiczne metody (przytulanie, pocieszanie, odwracanie uwagi) nie przynoszą efektu to nie zwlekaj z podaniem leku.

Z kolei w przypadku gorączki, która jest reakcją obronną organizmu możemy do pewnego momentu jedynie obserwować dziecko. Jeśli nasza pociecha w miarę dobrze się czuje, należy ciepłotę ciała kontrolować a dziecko nawadniać. W trakcie gorączki zwiększa się zapotrzebowanie na płyny. Jeśli karmisz piersią, częściej przystawiaj do niej malucha. Jeśli dziecko pije mleko z butelki może okazać się, że będzie go potrzebowało nieco więcej. Dodatkowo podawaj wodę.

W sytuacji, kiedy dziecko źle znosi nawet nieznacznie podwyższoną temperaturę albo z wywiadu wynika, że ma drgawki gorączkowe lub ciepłota ciała przekracza 38-38,5°C, należy podać lek przeciwgorączkowy.

Który lek na gorączkę wybrać?

Oba leki są dobrze przebadane i bezpieczne. Ibuprofen ma dodatkowe działanie przeciwzapalne, co może okazać się niezbędne w niektórych sytuacjach (powiadomi Cię o tym lekarz). Oba preparaty dostępne są w postaci zawiesiny lub czopków. Dzieciom do wieku wczesnoszkolnego nie podajemy tabletek. Czopków raczej nie stosujemy w okresie biegunki, bo istnieje ryzyko, że zostaną zbyt szybko wydalone.

Ile leku podać?

Dawkowanie powinno być przeliczone na aktualną masę ciała dziecka. Na rynku dostępne są leki od różnych producentów, z różnym stężeniem substancji czynnej (paracetamolu czy ibuprofenu). Ilość zawiesiny, którą należy podać dziecku może się więc różnić. W odpowiednim dawkowaniu pomocna będzie rozmowa z lekarzem – dobierze on dawkę do preparatu, który posiadasz w domu.

Paracetamol podawać można już od pierwszych dni życia dziecka (jeśli jest oczywiście ku temu wskazanie). Dawkujemy go w przeliczeniu na masę ciała dziecka -15mg/kg to dawka, która dobrze zadziała przeciwgorączkowo i przeciwbólowo. Ibuprofen może być stosowany od skończonego 3. miesiąca życia. Dla efektu terapeutycznego należy podać 10mg/kg masy ciała. Przy wyborze preparatu warto kierować się jego składem i zdecydować na taki, który nie zawiera cukru i barwników.  Zmniejszy to między innymi ryzyko reakcji niepożądanych (np. skórnych) i będzie ogromnym ułatwieniem w przypadku konieczności podania leku w nocy (nie zwiększy ryzyka próchnicy zębów).

Jeśli dziecko posiada już zęby (choćby jeden ząbek) to brak cukru w leku jest tym bardziej istotny. W trakcie nocnej gorączki ciężko umyć zęby po podaniu leków, warto wtedy podać dziecku przynajmniej kilka łyków wody do popicia i przepłukania ust. Najbardziej niepożądanym cukrem w składzie leku przeciwgorączkowego jest sacharoza.

Jak długo może trwać gorączka u dziecka?

Jeśli gorączka wywołana jest szczepieniem, zwykle jest to jednorazowy wzrost ciepłoty ciała. W przypadku drobnych infekcji wirusowych, zwykle nie trwa dłużej, niż 3 dni. Jeśli dziecko jest małe albo gorączka się przedłuża, warto skonsultować się z lekarzem.

Leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych nie powinno się podawać bez wyraźnych wskazań do ich stosowania. Pamiętajmy jednocześnie o tym, że są one dobrze przebadane a odpowiednio dawkowane są bardzo skuteczne i bezpieczne.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016. antybiotyki.edu.pl

 

Infekcje przewodu pokarmowego to jedne z najczęstszych dolegliwości wieku dziecięcego. Jakie mogą być ich objawy i jak sobie z nimi radzić?

Najczęstszą przyczyną są wirusy

Infekcje przewodu pokarmowego u dzieci najczęściej wywołane są przez wirusy. Najbardziej popularne i znane są rotawirusy. Oprócz nich wymienić można jeszcze sporo sprawców dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: adenowirusy, norowirusy, wirus Norwalk i inne. Zdecydowanie rzadziej przyczyną biegunki u dziecka są bakterie.

Objawy biegunki są bardzo łatwe do zaobserwowania

Większość tych infekcji wygląda podobnie: dziecko oddaje stolce częściej, o luźnej konsystencji, mogą zawierać śluz, krew (ta ostatnia zawsze powinna być powodem konsultacji z lekarzem). Dodatkowo mogą pojawić się wymioty i bóle brzucha. Te objawy związane są z działaniem samego drobnoustroju i będą zmniejszać się w czasie, powoli ustępować. Ale już w tym pierwszym okresie infekcji bardzo ważne jest, aby pamiętać przede wszystkim o nawodnieniu dziecka. To podstawowe postępowanie w okresie biegunki i wymiotów.

Najgroźniejsze jest odwodnienie. Co robić, żeby uniknąć odwodnienia?

Odwodnienie jest głównym powikłaniem infekcji przewodu pokarmowego. W pierwszej fazie infekcji mogą się zdarzyć uporczywe wymioty. Biegunka dołącza się później i trwa kilka dni po zakończeniu wymiotów. W trakcie wymiotów nawodnienie jest trudniejsze. Warto podawać wtedy schłodzone płyny, najlepiej wodę. Można wrzucić do szklanki kostki lodu i podawać powoli, łyżeczka po łyżeczce, łyczek po łyczku. Cieplejsze i letnie płyny nasilają odruch wymiotny, a chłodniejsze go hamują i ułatwiają nawodnienie.

Na dalszym etapie, kiedy pojawia się biegunka – razem z wodą, dziecko traci również elektrolity. Wtedy warto sięgnąć po doustne płyny nawadniające, które są w stanie uzupełnić te braki. Dostępne są właściwie w każdej aptece, są słone i niezbyt smaczne i często dzieci mają problem z ich akceptacją. Na rynku dostępnych jest kilka różnych preparatów – w tym również smakowe – często bardziej akceptowane przez dzieci.

Bardzo rzadko u dzieci istnieje konieczność podawania antybiotyków z powodu infekcji przewodu pokarmowego. To raczej wyjątkowe sytuacje.

Bólom brzucha towarzyszy często wysoka gorączka u dziecka

Niestety każdej infekcji przewodu pokarmowego mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe i gorączka. Dlatego jedyne leki, które oprócz leczenia objawowego (nawadniania) mogą okazać się niezbędne to leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. W trakcie ich podawania zadbaj o odpowiednią podaż płynów. To bardzo ważne. A leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe zawsze podawaj w przeliczeniu na masę ciała dziecka. Do wyboru masz ibuprofen lub paracetamol.

W trakcie infekcji układu pokarmowego dziecko może mieć gorszy apetyt. To naturalne, że przy towarzyszących wymiotach i biegunce maluch nie będzie miał ochoty na posiłki. Jeśli nie chce, nie musi jeść, ale musi pić. W miarę upływu czasu apetyt zacznie powracać. Unikaj jednak soków owocowych, które mogą nasilać biegunkę oraz ciężkostrawnych produktów, które mogą zwiększać dolegliwości bólowe.

Kiedy się niepokoić?

W trakcie każdej infekcji przewodu pokarmowego musisz dbać o nawadnianie dziecka. Jeśli nie podoba Ci się jego zachowanie – dużo śpi, odmawia przyjmowania płynów, nie oddaje moczu to znak, że należy pilnie udać się do lekarza. U dzieci bardzo łatwo o odwodnienie, zwłaszcza jeśli dodatkowo infekcji towarzyszy gorączka.

Każda infekcja kiedyś się kończy. Ostra biegunka może trwać nawet 10-14 dni, ale wymioty i gorączka najczęściej towarzyszą jej w pierwszych dniach. Później stan dziecka stopniowo się poprawia. W trakcie biegunki dziecka szczególnie pamiętaj o higienie rąk wśród domowników.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Pediatria tom 1-2 Wanda Kawalec, Ryszard Grenda, Marek Kulus PZWL Warszawa 2018, wyd.2
2. Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży H. Szajewska, A.Horvath, wyd 2017

 

Drgawki gorączkowe to jeden z najbardziej przerażających objawów wczesnego dzieciństwa. Całe szczęście to objaw, który przemija i nie pozostawia po sobie trwałych śladów.

Czym są drgawki gorączkowe?

Drgawki wynikają z nadmiernych wyładowań elektrycznych w ośrodkowym układzie nerwowym i występują u najmłodszych dzieci (między 6. miesiącem a 5. rokiem życia). Charakterystyczne jest to, że towarzyszy im gorączka, a jednocześnie nie ma zapalenia ośrodkowego układu nerwowego.

Drgawki gorączkowe dotyczą 2-5% dzieci do 5. roku życia, stąd duża szansa, że u Twojego dziecka nie wystąpią. Ale jest grupa pacjentów, która ma do nich predyspozycje rodzinne. Dlatego warto wiedzieć, jak takie drgawki przebiegają.

W praktyce wygląda to tak, że gorączkujące dziecko nagle traci przytomność („odlatuje”), następuje zwrot gałek ocznych ku górze (rodzice często to opisują jako „uciekające oczy”) i drżenie całego ciała.

Wygląda to przerażająco, ale trwa krócej niż 10 minut (najczęściej 2-4 minuty) i ustępuje bez następstw. To znaczy, że dziecko pomimo takich drgawek będzie się normalnie rozwijać. Nie zwiększa się też ryzyko padaczki. To przypadłość, która dotyka dzieci do 5. roku życia i po tym czasie ustępuje, kiedy układ nerwowy osiągnie zdolność do termoregulacji.

Drgawki gorączkowe mogą występować rodzinnie, więc jeśli pojawią się u Twojego dziecka, podpytaj o nie swoich rodziców. Może jako dziecko również miałaś/eś taki objaw?

Typowe, proste drgawki gorączkowe najczęściej występują w trakcie infekcji wirusowej, przebiegającej z podwyższoną ciepłotą ciała. Najczęściej w danej infekcji pojawiają się jeden raz (ale oczywiście istnieją wyjątki). Jeśli drgawki pojawiają się u dziecka zdrowego, bez infekcji, na pewno konieczna jest dalsza diagnostyka i opieka neurologa.

Co robić w razie napadu drgawek gorączkowych?

Po pierwsze i zdecydowanie najtrudniejsze – zachowaj spokój. Ułóż dziecko w bezpiecznej pozycji na boku. Upewnij się, że nie uderza o nic głową, że nie spadnie z wysokości (nie zostawiaj dziecka bez nadzoru). Warto skontrolować czas, żeby później powiadomić lekarza, ile trwały drgawki. Wezwij pomoc, a przy tym pamiętaj, aby nie wkładać dziecku nic do ust, nie podawać płynów itp.

Kiedy skonsultować się z lekarzem?

Jeśli to pierwszy epizod drgawek gorączkowych u Twojego dziecka, konieczna będzie konsultacja z lekarzem. Dziecko, zwłaszcza poniżej 18. miesiąca życia, powinno być zbadane, aby wykluczyć ewentualne inne przyczyny drgawek. Jeśli przebieg drgawek gorączkowych był odmienny od typowego –  przedłużał się albo występował wielokrotnie w trakcie jednej infekcji lub dziecko prezentuje inne niepokojące objawy, prawdopodobnie będą konieczne dodatkowe badania. Lekarz w trakcie wizyty oceni również ryzyko nawrotu drgawek gorączkowych.

Jak zapobiegać drgawkom gorączkowym?

Na szczęście drgawki gorączkowe to przypadłość, która dotyczy niewielkiego odsetka dzieci do 5. roku życia. Jeśli w rodzinie dziecka (rodzice, dziadkowie) występowały drgawki gorączkowe w dzieciństwie, jest to pewien czynnik ryzyka nawrotu drgawek. Bardzo często jest to jednak tylko jeden epizod, który w przyszłości się nie powtórzy.

Przy powtarzających się epizodach drgawek gorączkowych otrzymasz od lekarza lek przeciwdrgawkowy i instrukcje jak postępować w razie ich ponownego pojawienia się.

W ostatnich latach coraz więcej mówi się o tym, że nawet szybka reakcja na podwyższoną ciepłotę ciała (podanie leków przy temp <38°C) nie zmniejsza ryzyka wystąpienia drgawek. Niemniej lęk przed powtórnym epizodem drgawek jest u rodziców często bardzo duży. Jeśli dziecko jest w grupie ryzyka ponownego wystąpienia drgawek, warto mieć przygotowane leki przeciwgorączkowe. Najczęściej stosowanymi u dzieci lekami są ibuprofen oraz paracetamol w dawce przeliczonej na masę ciała. Dotyczy to również dokładniejszej obserwacji dziecka po niektórych szczepieniach i ewentualnego profilaktycznego podawania leków przed szczepieniem (o tym porozmawiaj z lekarzem). Warto pamiętać o prawidłowym dawkowaniu leków przeciwgorączkowych, bo bardzo często są stosowane w za małych dawkach w przeliczeniu na kilogram masy ciała dziecka.

Gorączka u dzieci predysponowanych może wiązać się z występowaniem drgawek gorączkowych. Warto wcześniej dowiedzieć się, jak wyglądają takie drgawki. W zdecydowanej większości przypadków, przy typowym przebiegu, ustępują one z wiekiem.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016 antybiotyki.edu.pl
2. Mario Mastrangelo, Fabio Midulla, Corrado Moretti, Actual insights into the clinical management of febrile seizures. European Journal of Pediatrics, Vol. 173, 977–982
3. Stany nagłe u dzieci. Red naukowa Jacek Kleszczyński PZWL, 2018r.

 

Pierwsza gorączka jest sytuacją stresującą dla rodzica, dlatego warto się na nią przygotować, by wiedzieć jak postępować.

To jeden z najczęstszych objawów występujących u dzieci. Oznacza podwyższenie ciepłoty ciała w wyniku reakcji obronnej organizmu. Patrząc z punktu widzenia definicji – gorączka jest dobrym objawem i dowodem na to, że układ odpornościowy walczy z zagrożeniem.

Jak mierzyć gorączkę u dziecka?

Omawiając temat gorączki trzeba podkreślić znaczenie samego pomiaru temperatury – sprzętu, miejsca pomiaru i zależnych od tego norm ciepłoty ciała. Zdarza się, że rodzic dokonuje pomiaru „na oko”, bez termometru. Nie jest to jednak postępowanie zalecane. Obarczone jest ono dużym ryzykiem błędu i nie jest obiektywne.

U małych dzieci do 3 roku życia najdokładniejszym pomiarem temperatury jest pomiar w odbytnicy. Należy wówczas użyć termometru elektronicznego z giętką końcówką. Przy tym pomiarze należy odjąć od wyniku 0,5 stopnia. Po trzecim roku życia dozwolone są pomiary w uchu i pod pachą, choć ten drugi sposób jest najmniej dokładny. Z kolei po 5 roku życia pomiaru można dokonywać w jamie ustnej. To o tyle problematyczne, że pomiary w tych grupach wiekowych i w tych miejscach mogą zająć trochę czasu, a dziecko niekoniecznie będzie cierpliwie czekać aż termometr skończy pracę.

W takich sytuacjach alternatywą jest stosowanie termometru bezdotykowego dobrej jakości, który szybko i w miarę dokładnie sprawdzi wysokość temperatury. Warto jednak przetestować sprzęt najpierw na domownikach i porównać pomiary z tymi dokonywanymi termometrem elektronicznym.

W zdecydowanej większości przypadków, podwyższona ciepłota ciała u dzieci pojawia się w reakcji na antygeny np. wirusy czy bakterie. Bywa też reakcją na inaktywowane, czyli zabite bakterie lub ich fragmenty oraz na pozbawione zjadliwości wirusy podawane w szczepionce. Gorączka może też wystąpić w reakcji na alergeny albo w reakcji na chorobę ogólnoustrojową.

Czy gorączkę należy zawsze szybko obniżać?

Zgodnie z definicją jest to reakcja obronna organizmu. Do pewnego momentu, kiedy dziecko w miarę dobrze się czuje, ciepłotę ciała można jedynie kontrolować, a dziecko nawadniać. W sytuacji kiedy dziecko źle znosi nawet nieznacznie podwyższoną temperaturę albo w wywiadzie ma drgawki gorączkowe lub ciepłota ciała przekracza 38-38,5°C, warto podać lek przeciwgorączkowy.

Jaki lek na gorączkę wybrać?

U najmłodszych dzieci mamy do dyspozycji dwa leki: do 3.miesiąca życia lekiem pierwszego wyboru jest paracetamol, a po 3.miesiącu życia ibuprofen. Należy podkreślić, że oba leki są dobrze przebadane i bezpieczne. Podajemy je zawsze w przeliczeniu na masę ciała dziecka (10 mg/kg w przypadku ibuprofenu i 15mg/kg dla paracetamolu). W niemowlęctwie dzieci są regularnie ważone (na wizytach patronażowych, szczepiennych). Przydaje się to właśnie w czasie podawania leków. Leki dla najmłodszych dostępne są w zawiesinach doustnych lub w czopkach. W przypadku tych drugich warto pamiętać o nadrzędnej zasadzie, która mówi, by czopka nie dzielić „na oko”, bo nie zawsze substancja jest w nim rozłożona równomiernie.

Poza odpowiednim dawkowaniem warto też zwrócić uwagę na skład preparatu i jego smak.  Najlepiej, by lek na gorączkę był możliwie najmniej wzbogacony cukrem i sztucznymi barwnikami. Te drugie mogą być powodem wysypek po podaniu leku. Z kolei w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym należy unikać produktów dodatkowo słodzonych. Aby gorączkujące dziecko rzeczywiście przyjęło lek i go nie zwymiotowało, warto poszukać preparatu, którego smak jest akceptowany dla malucha. Do każdego produktu dodawana jest miarka lub strzykawka doustna (dozująca), która ułatwia podanie i dokładne dawkowanie leku.

Kiedy udać się do lekarza z gorączką?

Po podaniu leku, w zależności od stosowanej substancji i drogi podania, w czasie 15-40 minut powinno dojść do obniżenia temperatury. W zależności od preparatu jego czas działania to dobrych kilka godzin. Dodatkowo w obniżeniu temperatury pomagają okłady ochładzające. Jeśli dziecko ma mniej niż 3 miesiące i gorączkuje (a nie jest to związane ze szczepieniem), koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Jeśli jest niemowlakiem lub nie możesz obniżyć ciepłoty ciała albo masz wątpliwości co do przyczyny gorączki – skonsultuj się z lekarzem.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. 1. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016. antybiotyki.edu.pl

 

Szczepienia ochronne dziecka, zarówno te obowiązkowe, jak i zalecane, są w pierwszych miesiącach życia dziecka powodem częstych wizyt u pediatry, a z drugiej strony wymagają, od Ciebie mamo, dodatkowego przygotowania.

Jak przygotować się do szczepienia?

Pierwsze szczepienia najczęściej odbywają się jeszcze na oddziale noworodkowym w szpitalu. Kolejne szczepienia dziecka będą się odbywały mniej więcej co –6-8 tygodni.

Do każdego szczepienia trzeba przygotować się merytorycznie, omówić z lekarzem kalendarz szczepień Twojego dziecka, zdecydować jakie szczepionki wybierasz i rozplanować to w czasie, a dodatkowo po każdej wizycie szczepiennej powinieneś, jako rodzic, być przygotowany na odczyny niepożądane, które po takim szczepieniu mogą się pojawić. Twoja obserwacja jest tutaj niezwykle ważna.

Niepożądane odczyny po szczepieniu

Z definicji, niepożądane odczyny poszczepienne (w skrócie NOP) to zaburzenie stanu zdrowia, które występuje w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki. W praktyce jednak wygląda to tak, że po większości szczepionek stosowanych w okresie niemowlęcym odczyny niepożądane pojawiają się najczęściej w trakcie dwóch pierwszych dób od podania szczepionki. I to właśnie w tym czasie musisz bardziej obserwować swoje dziecko, mierzyć temperaturę i obserwować miejsce wkłucia, czyli podania szczepionek (jedynie zalecana szczepionka przeciw rotawirusom jest szczepieniem doustnym).

Gorączka, obrzęk w miejscu wkłucia, drażliwość i płacz dziecka, to najczęstsze niepożądane odczyny poszczepienne, które w okresie niemowlęcym obserwujemy. Na każdej wizycie szczepiennej zostaniesz poinformowany, że takie odczyny pojawić się mogą, chociaż nie muszą. Jednocześnie udzielone zostaną Tobie wskazówki co robić, jeśli się pojawią.

Gorączka po szczepieniu

Przed szczepieniem powinieneś zaopatrzyć się oczywiście w termometr. Najlepiej, gdyby to był element wyprawki kupowanej dla dziecka, jeszcze w trakcie przygotowań do jego narodzin. W trakcie wizyty w gabinecie pediatry, dziecko przed każdym szczepieniem jest badane. Wykonywane są również pomiary masy ciała. Po podaniu szczepionek dostaniesz od lekarza informacje jakie leki podać i w jakiej dokładnie dawce, gdyby była taka konieczność.

Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe dawkujemy zawsze w przeliczeniu na masę ciała dziecka. To jest bardzo ważne. A dużym ułatwieniem jest właśnie rozpisanie leków z dokładnym dawkowaniem, jeszcze zanim ewentualne dolegliwości się pojawią, żeby później, w sytuacji stresowej, nie doszło do pomyłki.

U najmłodszych dzieci (do 3.miesiąca życia) lekiem z wyboru jest paracetamol, a po 3.miesiącu życia dochodzi jeszcze ibuprofen. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zarówno jednego jak i drugiego, mają nie tylko różne nazwy i skład, ale również stężenie substancji czynnej nie jest we wszystkich jednakowe. Pediatra najpewniej zwróci Ci na to uwagę podczas szczepienia. W razie wątpliwości dopytaj o dawkowanie.

Ból i niepokój po szczepieniu

Pamiętaj o tym, że gorączka nie jest jedynym odczynem niepożądanym, które może po szczepieniu się pojawić. Gdyby dziecko było niespokojne, wrażliwe, płakałoby bardziej niż zwykle, a temperatura byłaby prawidłowa, to i tak możesz podać dawkę leku przeciwbólowego. Jeśli jakikolwiek odczyn niepożądany utrzymuje się dłużej niż dwie doby albo gorączka stale nawraca i pojawią się dodatkowe objawy, to koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Typowe odczyny związane z samym szczepieniem, nie powinny trwać tak długo.

Po szczepieniu bardzo ważna jest obserwacja dziecka. Jeśli zauważysz niepokojące objawy to postępuj zgodnie ze wskazówkami od lekarza. Powinny szybko ustąpić. Jeśli masz wątpliwości skonsultuj się z pediatrą celem ustalenia dalszego postępowania.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. szczepienia.pzh.gov.pl
2. Szczepienia ochronne w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci red naukowa A. Bednarek, M Bartkowiak-Emeryk, J. Wysocki, PZWL 2018

 

Każdy rodzic czeka na pierwszy ząbek swojego dziecka. Ale kiedy ząbkowanie staje się faktem okazuje się, że sprawa nie jest lekka i przyjemna. Wychodzące ząbki przysparzają rodzicom dużo zmartwień i fundują kilka nieprzespanych nocy.

Jak poznać, że „idzie” pierwszy ząbek?

Najczęściej rodzice wyobrażają sobie ząbkowanie jako wzmożone ślinienie i częste wkładanie przez dziecko rączek do buzi. Niekoniecznie musi być to ze sobą powiązane. Nie każde dziecko, które się ślini i wkłada dłonie do buzi zaczyna ząbkować. Około 3-4 miesiąca życia nadchodzi po prostu taki etap rozwoju. Niemowlę znajduje kolejny sposób na poznawanie świata. Jeśli jednak towarzyszy temu marudność, a dziąsła malucha wydają się rozpulchnione, obrzęknięte czy zaczerwienione, rośnie prawdopodobieństwo, iż jest to objaw ząbkowania.

Kiedy pojawi się pierwszy ząb?

Z teoretycznego punktu widzenia najczęściej pierwszy ząbek pojawia się między 5-8 miesiącem życia. Zdarzają się dzieci, u których ząbki pojawiają się wcześniej, ale i takie, które z ząbkowaniem się nie spieszą. W tej drugiej sytuacji przede wszystkim trzeba uzbroić się w cierpliwość. Jeśli dziecko zbliża się do swoich pierwszych urodzin a po zębach nie ma śladu, warto skonsultować się z lekarzem. Zweryfikuje on między innymi, czy witamina D jest prawidłowo suplementowana i czy rozwój dziecka przebiega odpowiednio i nie budzi w żaden sposób niepokoju.

Z drugiej strony, jeśli pierwsze zęby zaczną pojawiać się w okolicy 3-4 miesiąca życia, rodzic powinien być czujny i szczególnie dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Tak wczesne wyrzynanie się zębów jest czynnikiem ryzyka rozwoju próchnicy. Dodatkowo chciałabym przypomnieć, że o higienę jamy ustnej należy dbać – podobnie jak o higienę reszty ciała. Nie pomijamy tego fragmentu i najpierw pielęgnujemy dziąsła, a później zęby.

Gorączka i bóle w trakcie ząbkowania

Tak jak wspomniałam na początku artykułu – na pierwszy ząbek każdy bardzo czeka. Jednak kiedy proces ząbkowania się rozpoczyna okazuje się, że nie jest to przyjemne. Dziecko może być drażliwe, częściej płakać i wybudzać się ze snu. Do tego może dojść pogorszenie apetytu – dziecko które ma już rozszerzaną dietę, może nagle odmówić przyjmowania innych niż mleko posiłków. Wszystko to wynika z bólu, który towarzyszy wyrzynaniu się zębów. Zdarzyć się również może podwyższona ciepłota ciała.

W takich sytuacjach dużą ulgą będą różnego rodzaju gryzaki, zwiększenie częstotliwości przytulania i pocieszania maluszka. Nie zaleca się leków homeopatycznych. Stanowczo odradza się również naszyjniki z bursztynów, których używanie grozi uduszeniem się dziecka. W niektórych sytuacjach przyda się dodatkowo lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Jego podaż powinna być dostosowana do masy ciała dziecka. Przy standardowych dolegliwościach bólowych nie ma wskazania na konkretny preparat (paracetamol lub ibuprofen). W przypadku stanu zapalnego z dużym obrzękiem dziąsła, ibuprofen może się okazać lekiem preferowanym, podobnie jak  przy wyrzynaniu się zębów trzonowych (w późniejszym okresie życia). W przypadku ibuprofenu można podać od 5-10 mg/kg masy ciała (niższa dawka 5mg/kg bardzo dobrze zadziała przeciwbólowo). W przypadku paracetamolu 10-15mg/kg masy ciała. Od strony praktycznej najczęściej wygląda to tak, że w trakcie dnia udaje się gryzakami, zabawą i różnymi aktywnościami trochę odciągnąć uwagę dziecka od dolegliwości, a największy problem pojawia się w nocy. To jest dobry moment na to, by sięgnąć po skuteczny, a zarazem bezpieczny lek.

Gorączka przy ząbkowaniu – kiedy udać się do lekarza?

Gdy gorączka przy ząbkowaniu przekracza 38,5°C i przeciąga się w czasie, warto skonsultować się z pediatrą. Zdarzyć się może, że u dziecka rozwija się infekcja i będą potrzebne dodatkowe zalecenia po przeprowadzeniu badania lekarskiego. Zwróć również uwagę na skład leku. Dobrze jest podać taki, który nie zawiera cukru. Jeśli okaże się, że znajduje się on w składzie preparatu to warto pamiętać o higienie jamy ustnej, nawet, gdy dziecko posiada tylko jeden ząbek.

Ząbkowanie nie należy do najprzyjemniejszych etapów w rozwoju dziecka. Zdarzają się jednak dzieci, które przechodzą ten etap skąpoobjawowo. Dobra wiadomość jest taka, że bliskość rodzica, różnego rodzaju gryzaki i odwracanie uwagi mogą przynieść dużą ulgę w drobnych dolegliwościach. W tych silniejszych, zwłaszcza występujących w godzinach nocnych, można wspomóc się lekami przeciwbólowymi.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Ząbkowanie – fakty i mity. Co musi wiedzieć pediatra? prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, dr n. med. Piotr Sawiec
2. American Academy of Pediatrics. (December 2013). Teething: 4–7 months.

 

W latach 90. ubiegłego wieku panowało przekonanie, że noworodki a tym bardziej wcześniaki nie odczuwają bólu z powodu niedojrzałości układu nerwowego. Dzisiaj wiemy, że to nieprawda.

Noworodek czuje ból

Już w okresie noworodkowym mogą pojawić się pierwsze dolegliwości bólowe. Z czego one wynikają?

Kiedy u dziecka wkrótce po urodzeniu pojawia się grymas na twarzy, wysokotonowy płacz, maluch ma zwiększone napięcie mięśniowe – można podejrzewać reakcję na ból. Czasami objawia się on nawet sinicą skóry. Powodem mogą być między innymi urazy okołoporodowe i w niektórych sytuacjach konieczne może być leczenie przeciwbólowe.

Dodatkowo, wkrótce po urodzeniu u noworodka wykonywane są badania przesiewowe. Dziecko jest szczepione, a niekiedy konieczne może być pobranie krwi na dodatkowe badania. Ból towarzyszący tym procedurom medycznym zwykle nie jest zbyt duży i udaje się dziecko uspokoić bliskością matki i podaniem mleka z piersi (jego słodki smak uspokaja maluszka).

Drobne dolegliwości wieku niemowlęcego

Na dalszych etapach życia na dziecko czekają nowe wyzwania. Mogą pojawić się kolejne, typowe dolegliwości wieku dziecięcego. Wśród tych najwcześniejszych wymienić trzeba kolkę niemowlęcą i dyschezję. Towarzyszyć im może niepokój i płacz dziecka, a także zmiana zabarwienia skóry.

Kolka niemowlęca

Kolka niemowlęca najczęściej pojawia się między 3. tygodniem a 5. miesiącem życia. Objawia się płaczem i krzykiem dziecka, którego nie daje się ukoić. Zgodnie z definicją, taki płacz utrzymuje się minimum przez 3 godziny w ciągu doby i występuje przynajmniej 3 razy w tygodniu. Oprócz tego, że dziecko głośno krzyczy, pojawia się też zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóżek i wzdęcie brzucha. Nie znamy niestety przyczyny kolki niemowlęcej, a w związku z tym nie mamy też jednej skutecznej metody leczenia. W wielu sytuacjach dziecku najbardziej potrzebna jest bliskość rodzica, delikatne kołysanie (najczęściej długi spacer po wszystkich zakątkach mieszkania) i masaże brzuszka. Dobre efekty daje również ciepła kąpiel czy biały lub różowy szum. To taki rodzaj dźwięku, który naśladuje delikatny szum i przypomina nieco dźwięki słyszane przez dziecko w okresie prenatalnym. Jeśli dziecko ma kolkę niemowlęcą, rodzice najczęściej wypróbowują kolejne sposoby, aż uda się znaleźć ten najbardziej skuteczny dla danego dziecka. W niektórych sytuacjach może być konieczne podanie leku przeciwbólowego.

Dyschezja niemowlęca

Z kolei dyschezja niemowlęca to dolegliwość, wynikająca z niedojrzałości funkcjonalnej przewodu pokarmowego, gdzie przed oddaniem stolca pojawia się ból i płacz dziecka. Może towarzyszyć temu zaczerwienienie twarzy. Po oddaniu stolca (miękkiego) dziecko się uspokaja. Dyschezja niemowlęca wynika z zaburzenia koordynacji mięśni brzucha i co  ważne – nie wymaga od nas żadnego działania. Z wiekiem problem ten przemija.

Opisane dolegliwości uznawane są za łagodne, dosyć często występują we wczesnym niemowlęctwie i najczęściej ustępują same, w miarę jak dziecko się rozwija i rośnie. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem, który może dać dodatkowe zalecenia.

 

Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

---

 

1. Drossman D.A., Hasler W.L. Rome IV-Functional GI Disor- ders: Disorders of Gut-Brain Interaction. Gastroenterology 2016; 150: 1257−1261.
2. Pediatria tom 1-2 Wanda Kawalec, Ryszard Grenda, Marek Kulus PZWL Warszawa 2018, wyd.2
   Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży H. Szajewska, A.Horvath, wyd 2017