Ból głowy to jedna z najczęstszych dolegliwości bólowych jakiej doświadczamy – szacuje się, że ponad 90% dorosłej populacji doznaje bólów głowy przynajmniej kilka razy w roku. Aktualna klasyfikacja wyróżnia ponad 280 różnych ich typów, nic więc dziwnego, że przyczyn bólu głowy może być bardzo wiele, a często pozostają również nieznane [1,2]. Umiejscowienie bólu głowy bywa pomocne w zdiagnozowaniu przyczyny jego występowania – o czym powinniśmy pomyśleć, gdy doświadczamy bólu z tyłu głowy?

Ból głowy – objaw choroby, czy choroba sama w sobie?

Bóle głowy dzielimy na pierwotne (samoistne) i wtórne. Bóle pierwotne nie mają znanej przyczyny organicznej, czyli innymi słowy – nie są symptomem innej choroby, są chorobą samą w sobie. Przykładem pierwotnego bólu głowy jest migrena. Samoistne bóle głowy występują znacznie częściej niż wtórne bóle głowy, których przyczyna jest znana, a ból głowy jest jednym z towarzyszących objawów istniejącego procesu chorobowego, np. urazu głowy lub szyi, zakażeniom, czy chorobom zatok przynosowych lub uszu [1,2].

Ból z tyłu głowy – co może być przyczyną?

Ból z tyłu głowy może sygnalizować zarówno ból głowy pierwotny, jak i wtórny.

Możliwe przyczyny bólu z tyłu głowy:

• Napięciowy ból głowy – to najczęściej występujący pierwotny ból głowy, który opisywany jest przez pacjentów jako tępy (bez pulsowania), obustronny, uciskający. Natężenie bólu jest zazwyczaj łagodne do umiarkowanego, a sam ból może trwać od kilkudziesięciu minut do nawet kilku dni. Napięciowy ból głowy może być wywołany stresem, zmęczeniem, czy odwodnieniem. Bólu nie nasilają codzienne aktywności, a więc pacjenci mogą zazwyczaj wykonywać swoje obowiązki rodzinne lub zawodowe. Co ważne, bólowi nie towarzyszą nudności, ani wymioty [3].
• Migrena – jest przewlekłym schorzeniem neurologicznym, charakteryzującym się występowaniem napadów silnego bólu głowy i towarzyszących mu objawów wegetatywnych, takich jak: nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło, dźwięki, czy zapachy. Ból migrenowy najczęściej ma charakter jednostronny, pulsujący, a jego natężenie mogą nasilać nawet zwykłe, codzienne aktywności jak wchodzenie po schodach, czy w ogóle poruszanie się. Napad migreny może trwać od 4 do 72 godzin, a jego znaczne natężenie sprawia, że pacjent musi ograniczyć do minimum swoje aktywności [4].
• Szyjnopochodny ból głowy – to dolegliwości bólowe związane z przyczynami zlokalizowanymi w obrębie kręgosłupa szyjnego. Mogą nimi być zmiany zwyrodnieniowe kręgów szyjnych, a także przeciążenia szyi i tkanek miękkich w jej obrębie. Ból obejmuje zazwyczaj szyję, okolicę potyliczną, czyli tył głowy, a także kark oraz ramiona. Najczęściej ma charakter połowiczy oraz dość duże nasilenie, co może imitować napad migreny, jednak jest on niepulsujący [5].
• Neuralgia potyliczna – to silny, palący/piekący, promieniujący do skóry głowy nerwoból, który dotyczy najczęściej jednej strony głowy i obejmuje tył głowy i górny kark. Jego przyczyną jest zazwyczaj przewlekłe napięcie mięśni karku, bądź uraz jego okolicy (także uraz nerwu potylicznego) [6].
• Zła postawa – długotrwałe okresy złej postawy (np. pochylanie się nad smartfonem, nieergonomiczna praca na komputerze) mogą prowadzić do napięcia mięśni ramion, karku i szyi, co w konsekwencji może prowadzić do bólu tych okolic oraz do bólu głowy odczuwanego w potylicy. Ból jest najczęściej pulsujący, ale można go złagodzić korygując postawę.

Jak sobie radzić z bólem z tyłu głowy?

Zrozumienie potencjalnych przyczyn bólu z tyłu głowy i wdrożenie odpowiednich strategii leczenia może znacznie poprawić jakość życia i zmniejszyć dyskomfort. Postępowanie będzie się różniło w zależności od tego, jaka jest przyczyna bólu z tyłu głowy. Przykładowo – jeśli przyczyną jest zła postawa, jej korekta w większości przypadków pozwoli na zniesienie dolegliwości. Jeśli odczuwany ból jest bólem szyjnopochodnym – pomocna będzie fizykoterapia, a jeśli nasze dolegliwości bólowe mają charakter napięciowy – często wystarczy odpoczynek, odpowiednie nawodnienie, czy wdrożenie technik relaksacyjnych (joga, medytacja, masaż).

Ponadto w doraźnym leczeniu większości bólów głowy znajdują zastosowanie leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen [3]. Ibuprofen jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym, skutecznym w leczeniu łagodnych i umiarkowanych bólów głowy, a także w migrenie. W przypadku leczenia napadów migreny rekomendowane są wysokie, jednorazowe dawki tego leku – np. 600 mg (taką dawkę ibuprofenu ma np. lek IBUM SUPERMAX) [7].

Ibuprofen występuje w sprzedaży w różnych postaciach farmaceutycznych. Ze względu na to, że w doraźnym leczeniu bólu głowy jednym z ważniejszych dla pacjenta aspektów jest czas działania leku, warto zwrócić uwagę na postać kapsułki miękkiej, w której ibuprofen zawarty jest w płynnej i gotowej do wchłaniania formie. Dzięki temu lek jest szybciej gotowy do działania – ponad dwa razy szybciej, niż gdy stosowany jest w postaci zwykłych tabletek [8]. Przykładem leku z ibuprofenem w postaci kapsułek miękkich jest IBUM EXPRESS FORTE.

O czym jeszcze należy pamiętać?

W przypadku każdego bólu głowy – nie tylko tego zlokalizowanego z tyłu głowy, powinniśmy pamiętać o przynajmniej kilku objawach alarmowych, które powinny nas skłonić do wizyty u lekarza. Jednym z nich będzie niedawny uraz głowy. Będą to ponadto wszystkie bóle głowy, którym towarzyszą:

• wymioty, gorączka oraz sztywność karku,
• niedowłady, zaburzenia czucia, zaburzenia równowagi,
• zaburzenia świadomości.

Warto zwrócić uwagę również na to, czy obecny ból głowy różni się od tych, które najczęściej u nas występują. Jeśli odczuwany ból jest znacznie silniejszy niż zazwyczaj, jego intensywność nasila się, nie reaguje na leki przeciwbólowe, które zawsze przynosiły nam ulgę, warto skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Prusiński A. Bóle głowy w praktyce podstawowej opieki zdrowotnej. Przew Lek 2004; 4: 20-29.
2. Fliciński J, Żarowski M, Steinborn B. Nowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2. Neurologia Dziecięca, vol. 23/2014, nr 46.
3. Siemiński M. Napięciowe bóle głowy w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej 2017, vol 11, no 6, 255-262.
4. Domitrz I. Migrena. Biblioteka Lekarza Praktyka. Wyd. medical education, Warszawa 2018.
5. Domitrz I. Rzadkie bóle głowy imitujące migrenę. Neurologia po Dyplomie, 2017/02.
6. Neuralgia potyliczna – Rehmedis.pl (data dostępu 12.09.24)
7. http://www.ptbg.pl/ptbg.php?opc=LC (data dostępu 12.09.24)
8. Czas rozpadu kapsułki z ibuprofenem jest ponad dwa razy krótszy niż czas rozpadu tabletki z ibuprofenem. Bjarnason I, Sancak O, Crossley A, Penrose A, Lanas A: Differing disintegration and dissolution rates, pharmacokinetic profiles and gastrointestinal tolerability of over the counter ibuprofen formulations. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 2018; 70; pp.223-233.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

IBUM SUPERMAX, 600 mg, kapsułki miękkie. Skład jakościowy i ilościowy: 1 kapsułka miękka zawiera 600 mg ibuprofenu (Ibuprofenum). Postać farmaceutyczna: kapsułka miękka. Wskazania do stosowania: Doraźnie, u dorosłych w ostrych, umiarkowanych bólach różnego pochodzenia, takich jak: bóle głowy (w tym także migreny); bóle zębów; bóle mięśniowe, stawowe i kostne (w tym także bóle pleców); bóle pourazowe, pooperacyjne, w tym związane z zabiegiem stomatologicznym; nerwobóle; bolesne miesiączkowanie. Objawowe leczenie bólu w chorobach stawów (np. reumatoidalne zapalenie stawów), zwyrodnieniowych chorobach stawów (np. choroba zwyrodnieniowa stawów) u osób dorosłych. Produkt leczniczy jest wskazany do stosowania jako kontynuacja leczenia u pacjentów zdiagnozowanych. Podmiot odpowiedzialny: „PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK” S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E.

IBUM EXPRESS FORTE, 400 mg, kapsułki miękkie. Skład: 1 kapsułka miękka zawiera 400 mg ibuprofenu (Ibuprofenum). Postać farmaceutyczna: kapsułka miękka. Wskazania do stosowania: Bóle różnego pochodzenia o nasileniu słabym do umiarkowanego: bóle głowy (w tym także migreny), bóle zębów, bóle mięśniowe, stawowe i kostne, bóle po urazach, nerwobóle, bóle towarzyszące przeziębieniu i grypie. Bolesne miesiączkowanie. Stany gorączkowe różnego pochodzenia (między innymi w przebiegu grypy, przeziębienia lub innych chorób zakaźnych). Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E.