Drgawki gorączkowe to jeden z najbardziej przerażających objawów wczesnego dzieciństwa. Całe szczęście to objaw, który przemija i nie pozostawia po sobie trwałych śladów.
Czym są drgawki gorączkowe?
Drgawki wynikają z nadmiernych wyładowań elektrycznych w ośrodkowym układzie nerwowym i występują u najmłodszych dzieci (między 6. miesiącem a 5. rokiem życia). Charakterystyczne jest to, że towarzyszy im gorączka, a jednocześnie nie ma zapalenia ośrodkowego układu nerwowego.
Drgawki gorączkowe dotyczą 2-5% dzieci do 5. roku życia, stąd duża szansa, że u Twojego dziecka nie wystąpią. Ale jest grupa pacjentów, która ma do nich predyspozycje rodzinne. Dlatego warto wiedzieć, jak takie drgawki przebiegają.
W praktyce wygląda to tak, że gorączkujące dziecko nagle traci przytomność („odlatuje”), następuje zwrot gałek ocznych ku górze (rodzice często to opisują jako „uciekające oczy”) i drżenie całego ciała.
Wygląda to przerażająco, ale trwa krócej niż 10 minut (najczęściej 2-4 minuty) i ustępuje bez następstw. To znaczy, że dziecko pomimo takich drgawek będzie się normalnie rozwijać. Nie zwiększa się też ryzyko padaczki. To przypadłość, która dotyka dzieci do 5. roku życia i po tym czasie ustępuje, kiedy układ nerwowy osiągnie zdolność do termoregulacji.
Drgawki gorączkowe mogą występować rodzinnie, więc jeśli pojawią się u Twojego dziecka, podpytaj o nie swoich rodziców. Może jako dziecko również miałaś/eś taki objaw?
Typowe, proste drgawki gorączkowe najczęściej występują w trakcie infekcji wirusowej, przebiegającej z podwyższoną ciepłotą ciała. Najczęściej w danej infekcji pojawiają się jeden raz (ale oczywiście istnieją wyjątki). Jeśli drgawki pojawiają się u dziecka zdrowego, bez infekcji, na pewno konieczna jest dalsza diagnostyka i opieka neurologa.
Co robić w razie napadu drgawek gorączkowych?
Po pierwsze i zdecydowanie najtrudniejsze – zachowaj spokój. Ułóż dziecko w bezpiecznej pozycji na boku. Upewnij się, że nie uderza o nic głową, że nie spadnie z wysokości (nie zostawiaj dziecka bez nadzoru). Warto skontrolować czas, żeby później powiadomić lekarza, ile trwały drgawki. Wezwij pomoc, a przy tym pamiętaj, aby nie wkładać dziecku nic do ust, nie podawać płynów itp.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Jeśli to pierwszy epizod drgawek gorączkowych u Twojego dziecka, konieczna będzie konsultacja z lekarzem. Dziecko, zwłaszcza poniżej 18. miesiąca życia, powinno być zbadane, aby wykluczyć ewentualne inne przyczyny drgawek. Jeśli przebieg drgawek gorączkowych był odmienny od typowego – przedłużał się albo występował wielokrotnie w trakcie jednej infekcji lub dziecko prezentuje inne niepokojące objawy, prawdopodobnie będą konieczne dodatkowe badania. Lekarz w trakcie wizyty oceni również ryzyko nawrotu drgawek gorączkowych.
Jak zapobiegać drgawkom gorączkowym?
Na szczęście drgawki gorączkowe to przypadłość, która dotyczy niewielkiego odsetka dzieci do 5. roku życia. Jeśli w rodzinie dziecka (rodzice, dziadkowie) występowały drgawki gorączkowe w dzieciństwie, jest to pewien czynnik ryzyka nawrotu drgawek. Bardzo często jest to jednak tylko jeden epizod, który w przyszłości się nie powtórzy.
Przy powtarzających się epizodach drgawek gorączkowych otrzymasz od lekarza lek przeciwdrgawkowy i instrukcje jak postępować w razie ich ponownego pojawienia się.
W ostatnich latach coraz więcej mówi się o tym, że nawet szybka reakcja na podwyższoną ciepłotę ciała (podanie leków przy temp <38°C) nie zmniejsza ryzyka wystąpienia drgawek. Niemniej lęk przed powtórnym epizodem drgawek jest u rodziców często bardzo duży. Jeśli dziecko jest w grupie ryzyka ponownego wystąpienia drgawek, warto mieć przygotowane leki przeciwgorączkowe. Najczęściej stosowanymi u dzieci lekami są ibuprofen oraz paracetamol w dawce przeliczonej na masę ciała. Dotyczy to również dokładniejszej obserwacji dziecka po niektórych szczepieniach i ewentualnego profilaktycznego podawania leków przed szczepieniem (o tym porozmawiaj z lekarzem). Warto pamiętać o prawidłowym dawkowaniu leków przeciwgorączkowych, bo bardzo często są stosowane w za małych dawkach w przeliczeniu na kilogram masy ciała dziecka.
Gorączka u dzieci predysponowanych może wiązać się z występowaniem drgawek gorączkowych. Warto wcześniej dowiedzieć się, jak wyglądają takie drgawki. W zdecydowanej większości przypadków, przy typowym przebiegu, ustępują one z wiekiem.
Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska
- Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016 antybiotyki.edu.pl
- Mario Mastrangelo, Fabio Midulla, Corrado Moretti, Actual insights into the clinical management of febrile seizures. European Journal of Pediatrics, Vol. 173, 977–982
- Stany nagłe u dzieci. Red naukowa Jacek Kleszczyński PZWL, 2018r.
