Ostre zapalenie ucha środkowego to częsta dolegliwość wieku dziecięcego. Dotyczy zwykle dzieci między 6 a 12 miesiącem życia. Większość zachorowań pojawi się do czwartych urodzin.
Gdy dziecko łapie się za uszko i ma gorączkę
Zachorowaniom sprzyja odmienna budowa anatomiczna dzieci. Trąbka słuchowa takiego malucha ustawiona jest pod mniejszym nachyleniem niż u dorosłych i jest krótsza. Sprzyja to infekcjom.
Dolegliwości bólowe i gorączkowe, które nagle pojawiają się u dziecka mogą być jednym z objawów ostrego zapalenia ucha środkowego. Małe dzieci będą bardziej niespokojne, mogą przerywać karmienie, odrywać się nerwowo od piersi lub butelki i łapać się za ucho. Starsze dziecko pokaże dokładniej, gdzie odczuwa ból.
Bardzo często zapaleniu ucha środkowego towarzyszy katar. Wirusy obecne w drogach oddechowych, a także obrzęk i wydzielina w nosie ułatwiają szerzenie się infekcji do ucha, a także przedostawanie się do niego bakterii. To wszystko wpływa na rozwój infekcji w samym uchu.
Jakie bakterie wywołują zapalenie ucha?
Pneumokoki, bakteria Haemophilus influenzae lub Moraxella catarrhalis to najczęstsze patogeny stwierdzane w zapaleniu ucha. Pneumokoki dają stosunkowo najcięższy przebieg choroby, ale szczęśliwie znajdują się już w kalendarzu szczepień. Podobnie jak Haemophilus.
Sama bakteria to jedno, ale jest jeszcze kilka dodatkowych czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na ostre zapalenie ucha środkowego. Częściej chorują dzieci, które chodzą do żłobka lub przedszkola albo te, które posiadają starsze rodzeństwo.
Ekspozycja na dym tytoniowy również sprzyja infekcjom ucha, a karmienie piersią przed nimi chroni.
Kiedy rozpoznajemy zapalenie ucha?
Wspomniane objawy to nie wszystko. Jeśli dziecko ma katar, gorączkę, jest niespokojne albo z ucha wycieka jakaś wydzielina, warto udać się do lekarza. Zbada on dziecko w całości, z uwzględnieniem uszu (służy do tego otoskop, a samo badanie jest szybkie i niebolesne). Zapalenie ucha środkowego rozpoznawane jest przez lekarza, więc bez wizyty i badania otoskopem się nie obejdzie.
Jest rozpoznanie. I co teraz?
Ból i gorączka (nie musi być wysoka) są często dominującymi objawami w zapaleniu ucha środkowego. Dlatego niezwykle ważne jest zadziałanie na te właśnie objawy. Ból ucha wynika z nasilonego stanu zapalnego, dlatego zaleca się podawanie leków przeciwzapalnych, które jednocześnie działają na ból i gorączkę. Do takich leków należy ibuprofen i jak zawsze u dzieci powinien być on podawany w przeliczeniu na masę ciała. Z tą różnicą, że w przypadku zapalenia ucha lekarz zaleci Ci najprawdopodobniej jego stałe podawanie 3xdziennie przez kolejne dwa dni. Po tym czasie konieczna jest kolejna wizyta w gabinecie.
Przy zapaleniu ucha nie zaleca się podawania paracetamolu. Pierwszym wyborem powinien być ibuprofen, ze względu na swoje działanie przeciwzapalne. W tym czasie oczywiście powinno się oczyszczać nos dziecka i skupić się na odpowiednim nawadnianiu.
Brak poprawy po wstępnym leczeniu przeciwzapalnym może nakazywać włączenie do leczenia antybiotyku.
Kiedy antybiotyk jest konieczny?
Są sytuacje, w których leczenie przeciwzapalne jest niewystarczające. Natychmiastowe zastosowanie antybiotyku w ostrym zapaleniu ucha środkowego jest zalecane u dzieci poniżej 6. miesiąca życia, u tych dzieci, które gorączkują powyżej 39°C, mają nasilony ból i wymioty. Dodatkowo antybiotyk należy podać dzieciom poniżej 2. roku życia, z wyciekiem z ucha lub u dzieci, które mają dodatkowe wady twarzoczaszki czy zaburzenia odporności. W pozostałych sytuacjach antybiotyku często udaje się uniknąć. Nawet przy leczeniu antybiotykiem, leczenie przeciwzapalne z użyciem ibuprofenu jest zwykle stosowane przez pierwsze 2-3 dni.
Leczenie przeciwzapalne i przeciwbólowe jest często podstawą leczenia zapalenia ucha środkowego u dziecka. W czasie infekcji obowiązuje obserwacja dziecka, standardowo jego nawadnianie a w razie wątpliwości kontakt z lekarzem i dodatkowo podanie antybiotyku.
Autor: lek. Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska
- Narodowy Program Ochrony Antybiotyków: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2016. antybiotyki.edu.pl
- antybiotyki.edu.pl
